Szkoła podstawowa im. Rimantasa Stankeviciusa z Mariampola wraz z partnerami – biblioteka publiczna rejonu Łoździeje oraz stowarzyszenie „Origo” miasta Sejn Polska wdrożyli projekt wymiany młodzieży z Polski i Litwy finansowany z funduszy 2016 roku pod nazwą „Szeszupa i Marycha/Sejna – rzeki łączące młodzież”. (80 procent środków projektowych było finansowane ze środków funduszu, pozostałe – od każdego partnera).
Początek rzeki Szeszupa jest wieś Szeszupka koło Suwałk, w północnej części Polski. Na początku przepływa przez głęboką dolinę w kierunku północnego wschodu Polski (27 km), dalej 158 km płynie przez Litwę: na początku płynie w kierunku północnego wschodu terytorium samorządu Kalwaria, od miejscowości Zelswa (samorząd Mariampol) wije się w kierunku północnym, od miejscowości Gawaltuwa skręca w kierunku zachodnim i przepływa na pograniczu rejonów Wilkowyszki i Szaków. Za Władysławowem (Kudirkos Naumiestis) skręca w kierunku północno zachodnim, przez 51 km płynie granicą Litewsko Rosyjską. Od dopływu z Jotiją do samego ujścia płynie po terytorium Rosji (62 km). Wpływa do rzeki Niemen 85 km od jego ujścia, w kierunku wschodnim od Ragaini, w kierunku wsi Lugowoje. Powierzchnia zlewni Szuszupy 6104,80 km² (na Litwę przypada 4899 km²).
Marycha(lit.Seina,biał.Марыха) –rzekana pograniczupolsko–litewskim. Jest lewobrzeżnym dopływem Czarnej Hańczy III rzędu (zlewniaNiemna). Powierzchnia zlewni wynosi 432,4 km², w tym 22,6 km² poza granicami kraju. Zlewnia rzeki została ukształtowana przez zlodowacenie bałtyckie i charakteryzuje się zróżnicowaną rzeźbą terenu z licznymi jeziorami rynnowymi i wytopiskowymi oraz dużą ilością zagłębień wytopiskowych. Dolina rzeki jest szeroka, w dolnym odcinku zalesiona (Puszcza Augustowska).Źródłarzeki znajdują się w Polsce w okolicachPuńska(woj. podlaskie), przepływa przezSejny, wpada do jeziora Pomorze, następnie stanowigranicępolsko-litewską, a dalejlitewsko-białoruską; na północ od wsiCzertokwpada do rzekiCzarnej Hańczy, jako jej dopływ lewobrzeżny. (2) Nazwa rzeki Seina/Marycha pochodzi od jaćwingów. Już w 1385 r. jest wzmianka o rzece w opisach drogi krzyżackiej.
Poznanie niniejszych dwóch przygranicznych rzek oraz możliwości tych rzek po obu stronach granicy żyjącym młodym ludziom stały się wspólnym działaniem, łącząc młodzież z Litwy i Polski.
Bieżącego roku w dniach 13-16 czerwca miał miejsce czterodniowy poznawczy, ekologiczny i mobilny obóz. Każdy z partnerów wydelegował po 10 uczniów, którzy wdrożyli cele przewidziane w projekcie – międzykulturowy dialog oraz zainteresowanie ekologią.
Pierwsze działania zostały przewidziane w Sejnach, gdzie uczestnicy odwiedzili konsulat Republiki Litewskiej. Kolejne zajęcia odbyło się w Wigierskim Parku Narodowym. Uczestnicy projektu odwiedzili kryptę w Bazylice Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny wSejnach, w której spoczywa litewski poeta A. Baranauskas. Uczestnicy projektu mieli okazję usłyszeć ciekawych faktów historycznych o A. Baranauskas jak również o V. Kudirka – znani pisarze oraz ich powiązania z Sejnami. Pływaliśmy ze statkiem z szklanym dnem, oraz spływ kajakami, gdzie uczestnicy będą mogli zapoznać się z fauną i florą jeziora i rzeki Marychy, zostały przeprowadzone badania wody rzeki pod względem jakości, z wody oraz brzegu były zbierane śmiecie. Mieliśmy okazję z pliska zobaczyć gniazda bobrów oraz obserwować życie wodnych ptaków. Duże wrażenie pozostawiło Klasztor Kamedułów w Wigrach. Początkowy był on łowieckim dworem władców WKL, którego ziemie Jan Kazimierz Waza w 1667 r. zapisał przybyłym z Włoch zakonnikom kamedulskim. Na wyspie jeziora Wigier, w późniejszych czasach połączonej z lądem, powstał przepiękny, przypominający w Pożaislis, barokowy zespół klasztorny. Tu osiedleni zakonnicy byli zobowiązani modlić się za dobrobyt państwa i władcy. W 1795 r. klasztor przypadł Prusom i został zlikwidowany, stał się centrum diecezji Wigier. Dzień zakończył się spływem kajakowym rzeką Marycha (Seina), która na odcinku Zelwa – Stanowisko przepływa na samym pograniczu Litewsko – Polskim. Według obecności bioindykatorów w roślinach można było wnioskować o jakości wody, podczas spływu były zbierane śmiecie z brzegów. Wieczorem zaproszony lektor przedstawił wartości przyrodnicze regionu, specyfikację kulturalną, omówił sytuację ekologiczną rzek.
Działania drugiego dnia przeniosły się do Łoździej i Kopciowa. Przedstawiciele dyrekcji Regionalnego Parku w Weisejach zapoznali z chronionymi wartościami parku, przedsawili lokalną roślinność i żyjące zwierzęta. Została przestawiona historia budynku, w którym znajduje się dyrekcja Regionalnego Parku w Weisejach, o obszarze Dzukija (o zwyczajach i tradycjach mieszkańców Dzukiji, wcześniej używanych narzędziach domowych), o organizowanych plenerach i namalowanych obrazach w roku, które są wystawione w niniejszej dyrekcji parku. Zwiedzając centrum miasteczka usłyszeliśmy opowieści o sławnych mieszkańcach, historię miasteczka i dlaczego przy centralnej ulicy drzwi są w stronę ulicy. Krótko wspomniano o innych obiektach zwiedzania w miasteczku i okolicach. W miejscowości Justianowo (lit.: Vainežeris) uczestnicy projektu zwiedzili pozostałości dworku Justianowo, park w których rośną rzadkie drzewa. W wspomnianym dworku w 1831 r. zmarła uczestniczka powstania E. Plater, jeszcze zwana litewską Żaną d` Ark. W tym miejscu stoi upamiętniająca rzeźba E. Pauzy.
Po przybyciu do Kopciowa uczestnicy projektu zwiedzili muzeum E. Plater, gdzie kierowniczka muzeum szerzej przedstawiła historię hrabianki E. Plater oraz historie innych eksponatów.
Wieczorem, po spływie kajakowym, podczas którego były zbierane śmiecie, brane próbówki wody, uczestników czekał wykład na temat fauny regionalnego parku w Wiejsiejach. Dużo uwagi zwracano ściśle chronionym naturalnym skarbom Republiki Litewskiej – żółwiom błotnym. Wykładowca opowiedziała o metodach rozmnażania się niniejszych zwierząt i metodach za pomocą których próbuje się ochronić błotniste żółwie od zagrożeń (np.: lisy). Zostały zaprezentowane dane statystyczne: ile miejsc na składanie jajek corocznie jest, ile wykluło się zdrowych żółwi błotnisych, ile z nich przeżyło itp. Każdy z uczestników projektu dowiedział się jak osobiście może przyczynić się do chronienia niniejszych zagrożonych gatunków zwierząt jeszcze zwanych „żelazną żabą”.
Trzeci dzień rozpoczął się od wyjazdu zapoznawczego w Suwalskim Parku Krajobrazowym oraz źródło rzeki Szeszupe, mieszczącego się pomiędzy wsiami Szeszupka i Turtul. Uczestników przywitała dyrektor parku. Nie zwracając uwagi na deszcz, uczestnicy przebyli trasę zwiedzania „do źródeł Szeszupi…“, która byłaby nieosiągalne jeżeli nie drewniany mostek. Młodzież zachwycała się, że konkretnie tutaj „tu i tak“ rozpoczyna swój bieg największa rzeka Suduwy, która przepływa przez rodzinne miasto Mariampol. Następny punkt zwiedzania – miasteczko Puńsk – stolica Litwinów w Polsce. Zwiedzając muzeum etnograficzne im. Juozos Vainos, w którym jest dużo eksponatów z życia tutejszych mieszkańców, uczestnicy mieli okazję zapoznać się z kulturowym dziedzictwem Litwinów tych terenów.
Po obiedzie uczestnicy obozu swoje próbki wody zawiozły do laboratoriów regionalnego departamentu ochrony środowiska w Mariampolu (LT.: RAAD), tam zostało wykonane badania wody rzek. Specjaliści z centrum segregacji odpadów zapoznały uczestników z potrzebą segregacji odpadów itp. Zostało omówionych dużo faktów na temat perspektywy segregacji. Większość uczniów po raz pierwszy widziało taką dużą ilość odpadów. Takie doświadczenie pozwoliło zrozumieć, jak ważne jest segregowanie odpadów, zmniejszając konsumpcyjność. Wieczorem uczniowie wraz ze swoimi wychowawcami próbowali swoich sił podczas kwizu, gdzie nie wystarczyło wiadomości usłyszanych podczas obozu ale również wiedzy zespołowej i wiedzy ogólnej. Uczestnicy otrzymali przygotowane ulotki na temat bioindykatorów w roślinach. W nich uczestnicy znaleźli dużo informacji, jak po rozpoznaniu roślin można wizualnie stwierdzić poziom zanieczyszczenia wody. Pytania na temat rzeki łączącej młodzież, ochronie środowiska, segregacji śmieci, bioindykatorów w roślinach nie pozostawiło obojętnych … Jeszcze długo trwała dyskusja o nowo poznanych faktach, które były nie z książek, ale przez samych przeżyte, odkryte…
Niniejszy wspólny czterodniowy obóz zakończył się spływem kajakowym na trasie Bukta – Liudvinavas, po którym odbyło się omówienie projektu oraz rozpowszechnianie zebranej informacji. Wszyscy uczestnicy projektu cieszyli się ze wspólnych działań, otrzymali w prezencie po plecaku z logo projektu, jako przypomnienie o działaniach oraz że trzeba być odpowiedzialnym. Również uczniowie poznali nowych znajomych i nauczyli się kilka słów obcego języka. Doświadczenie jak dużo możemy się nauczyć się od obok żyjącej osoby czy środowiska pozwoliło zrozumieć, że góry lodowe w stosunkach współpracy i komunikacji poruszyły się do przodu. Po obozie uczestnicy czuli się trochę zmęczeni od takiej ilości informacji oraz wrażeń, lecz z duży entuzjazmem rozmawiali, co będą mogli teraz zrobić sami. Została przeprowadzona anonimowa ankieta o doznanych wrażeniach oraz oczekiwaniach. Z wyniku można wnioskować, że obóz udał się. Duże tempo, duża ilość informacji przez tak krótki czas, wszystko doznane osobiście, a przecież nauka przez doświadczenie najważniejsze zadanie obecnych czasów. Zatem młodzież z Litwy i Polski pokazała, mieszkająca na pograniczu, udowodniła, że wspólne działania potrafi łączyć narody.
Użyta literatura:
Rita Dijokienė